Υποχρεωμένοι να ξαναζήσουμε το παρελθόν;

Στην ταινία “Swing Kids” παρακολουθήσαμε ένα κομμάτι της σύγχρονης Ιστορίας, ένα από τα πιο σκοτεινά, να ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας. Η διαφορά αυτής της ταινίας είναι ότι μας παρουσιάζει τους νέους της ίδιας της Γερμανίας και τις αντιδράσεις τους προς το καθεστώς της ίδιας τους της πατρίδας. Τα ιστορικά γεγονότα που τους αφορούν μιλούν από μόνα τους:

1922: Ο Αδόλφος Χίτλερ ιδρύει την Χιτλερική Νεολαία

1923: Η Χιτλερική Νεολαία αριθμεί περίπου 1.000 μέλη

1928: Η Χιτλερική Νεολαία αριθμεί 25.000 μέλη

Τέλη 1932: Η Χιτλερική Νεολαία αριθμεί 108.000 μέλη

30 Ιανουαρίου 1933: Ο Αδόλφος Χίτλερ ορκίζεται καγκελάριος της Γερμανίας (Πρώην Δημοκρατία της Βαϊμάρης)

Στην κυβέρνηση διορίζει τον Γιόσεφ Γκέμπελς ως Υπουργό Προπαγάνδας.

Τέλη 1933: Η Χιτλερική Νεολαία αριθμεί 2.300.000 λόγω της ανόδου του Ναζισμού

2 Αυγούστου 1934: Πεθαίνει ο Πάουλ Φον Χίντενμπουργκ, Φύρερ του Β' Γερμανικού Ράιχ. Ο Χίτλερ το βλέπει ως ευκαιρία για να εγκαθιδρύσει δικτατορία με τον ίδιο στο κέντρο. Έτσι η Ευρώπη συναντά τον δεύτερο φασίστα δικτάτορα μετά τον Μουσολίνι.

Το Υπουργείο Προπαγάνδας υπό τον Γιόσεφ Γκέμπελς ξεκινά προπαγάνδα εναντίον των Εβραίων, των ομοφυλόφιλων, των Ρομά, των αναπήρων, των Πολωνών, των αλλόθρησκων και των Σλάβων της Ανατολικής Ευρώπης. Ο Χίτλερ δεν ήθελε πολιτικούς αντιπάλους όπως οι κομμουνιστές και οι σοσιαλιστές. Σταδιακά στρέφεται εναντίον όλων όσοι δεν ήταν γνήσιοι Γερμανοί. Έτσι, όπως η Ιαπωνία του Χιροχίτο και η Ιταλία του Μουσολίνι, η Γερμανία του Χίτλερ αρχίζει να πιστεύει πως είναι ρατσιστικά ανώτερη.

Η ιστορική αναδρομή μόλις δώδεκα ετών στην πολιτική δράση του Χίτλερ είναι εντυπωσιακή, αφού αποδεικνύεται ότι με σταθερά βήματα ανέβαινε στην εξουσία και άρχισε να εφαρμόζει το πολιτικό του σχέδιο, το οποίο δεν έγινε αμέσως αντιληπτό. Οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες πίστευαν με αφέλεια ότι ο Χίτλερ θα συμβιβαστεί, αλλά διαψεύστηκαν. Και όμως η ιστορία μόλις λίγων ετών δίδασκε.

Οι φιλόσοφοι έχουν ασχοληθεί αρκετά με τη σημασία που έχει η ιστορία για τον άνθρωπο και τη ζωή του. Ο ίδιος ο ιστορικός Θουκυδίδης έχει συνδέσει την ιστορία με τη φιλοσοφία λέγοντας ότι «η ιστορία είναι φιλοσοφία μέσω παραδειγμάτων». Όμως οι άνθρωποι συχνά αγνοούν τα διδάγματά της και δυστυχώς παρουσιάζονται ανίδεοι και απροετοίμαστοι για τέτοιες δυσάρεστες εξελίξεις, παρόλο που αυτές ωριμάζουν σιγά σιγά και δίνουν σημάδια για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Αυτή ακριβώς η αδυναμία του ανθρώπου να κατανοήσει αυτό που έρχεται, αν και τα γεγονότα δίνουν μια ιδέα του μέλλοντος, εκφράζεται από τον φιλόσοφο Φρίντριχ Χέγκελ, ο οποίος παρατήρησε ότι "το μόνο που μας διδάσκει η ιστορία είναι -δυστυχώς- ότι τίποτε δεν μας διδάσκει η ιστορία", με αποτέλεσμα, όπως ο φιλόσοφος Τζορτζ Σανταγιάνα επισήμανε, «όποιος δεν γνωρίζει το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει». Άραγε, η λήθη της ανθρωπότητας θα μας οδηγήσει σε επανάληψη της ιστορίας; Μήπως η φιλοσοφία μπορεί να σώσει τελικά την ιστορία, όπως παραδεχόταν ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, ο φιλόσοφος που συνδέθηκε με τη ναζιστική ιδεολογία; 

Νίκος Ρουπάνης 

 Νικόλαος Γύζης, Ιστορία, 1892 

[Από Νικόλαος Γύζης - [1], descr. [2], Κοινό Κτήμα, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=525463]

  

Μάρτιν Χάιντεγκερ, 1889-1976

Γκέροργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ, 1770-1831

Θουκυδίδης, 460-399 π.Χ.

Τζορτζ Σανταγιάνα, 1863-1952

[πηγή: Wikimedia Commons]