Έν..τεχνη Αντίσταση

Στην χιτλερική Γερμανία, στα τέλη της δεκαετίας του Τριάντα η μουσική των μαύρων και οποιαδήποτε άλλη μουσική εκτός από την γερμανική ήταν απαγορευμένη. Παράλληλα, όπως βλέπουμε και στην ταινία, ο Χίτλερ από το 1939 δημιούργησε τη Χιτλερική Νεολαία για τα αγόρια και κάνοντας πλύση εγκεφάλου στους νέους τους ανάγκαζε να πειθαρχούν σε έναν ρατσιστικό και συντηρητικό τρόπο ζωής και σκέψης και να μισούν οτιδήποτε δεν ήταν γερμανικό. 
Παρ’ όλα αυτά ορισμένοι νέοι, όπως αυτοί που παρουσιάζονται στην ταινία "Swing Kids" αντιστέκονται στην ναζιστική ιδεολογία και δεν τάσσονται με την ομάδα  του Χίτλερ, με όπλα την μουσική, τον χορό, τα νιάτα και τα όνειρα. Δηλαδή, εναντιώνονταν στο καθεστώς και παρά την απαγόρευση  των αρχών συνέχιζαν τον αγώνα τους μέσω της μουσικής και του χορού swing που ήταν τότε μόδα. Και αν λάβουμε υπόψη αυτό που είπε ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε, τη φιλοσοφία του οποίου προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν οι Ναζί, ότι ο χορός είναι αντίπαλος της νωθρότητας του πνεύματος, καταλαβαίνουμε για ποιον λόγο αυτή η μόδα θεωρήθηκε επικίνδυνη.

Οι Ναζί καταδίωκαν κάθε πολιτιστικό στοιχείο που δεν ήταν γερμανικό και φυσικά κάθε μορφή τέχνης. Είναι γνωστό ότι προσπάθησαν να στιγματίσουν και να υποβιβάσουν τους καλλιτέχνες της εποχής εκείνης, χαρακτηρίζοντας τη μοντέρνα τέχνη ως «εκφυλισμένη». Στην πραγματικότητα, η δύναμη της τέχνης και η πολιτική της σημασία θεωρούνταν επικίνδυνη, επειδή αυτή τόνιζε τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου και το δικαίωμά του στην ελευθερία. Φοβούνταν ότι η δυνατότητα της τέχνης να αφυπνίζει τους ανθρώπους, θα στραφεί εναντίον τους.

Οι φιλόσοφοι από την αρχαιότητα έχουν μιλήσει για την λυτρωτική δύναμη της τέχνης, όπως και ο Αριστοτέλης συγκεκριμένα για την τραγωδία. Για τον φιλόσοφο Τέοντορ Αντόρνο, η τέχνη μέσα σε μια αλλοτριωμένη ζωή είναι αυτή που κατάφερε να διατηρήσει την καθαρότητά της. Η τέχνη και ο πολιτισμός είναι η αντίσταση ενάντια στη βαρβαρότητα του σύγχρονου εμπορευματοποιημένου τρόπου ζωής. Ο φιλόσοφος Χέρμπερτ Μαρκούζε έχει τονίσει στο φιλοσοφικό έργο του την πολιτική διάσταση της τέχνης, λέγοντας ότι η τέχνη προκαλεί πολιτιστική επανάσταση, είναι διαμαρτυρία, είναι άρνηση κάθε απαράδεκτης πραγματικότητας και συμβάλλει στην αλλαγή του κόσμου προς την απελευθέρωση. Η τέχνη, επομένως, για τον φιλόσοφο είναι μια δύναμη άρνησης προς καθετί που είναι ξεπερασμένο, είναι μια δημιουργική δύναμη που γεννά στους ανθρώπους κριτική σκέψη και επιθυμία αντίστασης σε εκείνες τις δυνάμεις που περιορίζουν τον άνθρωπο και του στερούν την ελευθερία του. Η τέχνη υπηρετεί έναν διαφορετικό κόσμο, ελεύθερο, με κέντρο του τον άνθρωπο. Αν μάλιστα η τεχνολογία και η επιστήμη οργανωθούν γύρω από την τέχνη και την φιλοσοφία, τότε η τέχνη θα γίνει οργανικό στοιχείο της πραγματικότητας.

Αυτή η διάσταση της τέχνης προκαλούσε τρόμο σε αυτό το καθεστώς.

Μάρθα Λαβασά - Γεωργία Αγγελίδου

Έρνστ Λούντβιχ Κίρχνερ (1880 - 1938) - Farbentanz, 1933 

[Copied from an art book, Κοινό Κτήμα, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8369451]

        

Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ.

Χέρμπερτ Μαρκούζε, 1898-1979

Φρίντριχ Νίτσε, 1844-1900

Τεοντόρ Λούντβιχ Βισενγκρούντ Αντόρνο, 1903-1969

[πηγή: Wikimedia Commons]