Ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής

Η ταινία "Μια καρδιά το χειμώνα" μάς δίνει την ευκαιρία να προσεγγίσουμε τον πλατωνικό έρωτα, όπως αυτός παρουσιάζεται στο "Συμπόσιο" του Πλάτωνα, και τον πολύ όμορφο συμβολικό μύθο του Έρωτα και της Ψυχής, που αναφέρει ο Ρωμαίος ποιητής και φιλόσοφος Απουλήιος. 

Σύμφωνα με αυτόν, η Ψυχή ήταν μια πανέμορφη πριγκίπισσα, κόρη του βασιλιά της Σικελίας. Ήταν τόσο όμορφη, που οι άνθρωποι την σύγκριναν με τη θεά Αφροδίτη και την θαύμαζαν απεριόριστα. Η Αφροδίτη θυμωμένη έστειλε τον γιο της, τον Έρωτα να τρυπήσει με τα βέλη του την Ψυχή, ώστε αυτή να ερωτευτεί τον πιο ασήμαντο άνδρα. Παράλληλα, "δηλητηρίασε" την ψυχή των άλλων ανδρών, ώστε να την θαυμάζουν, αλλά κανείς να μην θέλει να την παντρευτεί. Ήταν η μόνη από τις αδελφές της που δεν είχε παντρευτεί. 

Ο πατέρας της στενοχωρημένος απευθύνθηκε στο μαντείο του θεού Απόλλωνα και πήρε χρησμό που του υπαγόρευε να πάει και να αφήσει την κόρη του σε ένα βουνό, για να την πάρει για γυναίκα του ένας τρομερός δράκος, που έβγαζε φωτιές. Έτσι έγινε και ο πατέρας της συντετριμμένος την άφησε μόνη της, ώστε να εκπληρωθεί ο χρησμός. Το κλάμα της εγκαταλελειμμένης Ψυχής συγκίνησε τον άνεμο Ζέφυρο, ο οποίος τη σήκωσε και τη μετέφερε σε μια κοιλάδα, όπου η Ψυχή κοιμήθηκε. Το πρωί ανακάλυψε ότι εκεί βρισκόταν ένα παλάτι, προς το οποίο κατευθύνθηκε. Την υποδέχτηκαν με εγκαρδιότητα οι υπηρέτες. Το βράδυ, καθώς πήγε για ύπνο, ένας άγνωστος άνδρας την επισκέφτηκε και έσμιξε μαζί της και έγινε σύζυγός της. Της συμπεριφέρθηκε πολύ καλά και η Ψυχή αποφάσισε να μείνει μαζί του. Δεν της αποκάλυπτε όμως την ταυτότητά του και αυτός ήταν ο όρος που της είχε βάλει. Όταν πέρασε λίγος χρόνος η Ψυχή έμεινε έγκυος.

Επηρεασμένη από τις συμβουλές των αδελφών της, ένα βράδυ κρατώντας ένα κερί, μπήκε στο σκοτεινό δωμάτιο όπου ο σύζυγός την κοιμόταν. Έριξε φως πάνω στον άνδρα της και ανακάλυψε με μεγάλη έκπληξη ότι ήταν ο ίδιος ο Έρωτας, ο φτερωτός γιος της Αφροδίτης. Ακούμπησε κατά λάθος τα βέλη του και αμέσως τον ερωτεύτηκε. Την ίδια στιγμή το λιωμένο κερί έσταξε επάνω στον Έρωτα και εκείνος κάηκε και ξύπνησε. Όταν αντιλήφθηκε τι είχε συμβεί, θυμωμένος πέταξε μακριά της και εκείνη πιάστηκε από το πόδι του και σηκώθηκε για λίγο στον αέρα μαζί του. 

Ο Έρωτας κατέφυγε στη μητέρα του, την Αφροδίτη, η οποία, όταν έμαθε ότι ο γιος της παράκουσε τις διαταγές της και ερωτεύτηκε την Ψυχή, έγινε έξαλλη και τον παράτησε. Μάταια προσπαθούσαν οι άλλες θεές να την μεταπείσουν.

Η Ψυχή απελπισμένη μάζεψε όλη τη δύναμή της και αποφάσισε να μιλήσει στην Αφροδίτη. Και η θεά αποφάσισε να αναζητήσει την Ψυχή. Όταν την βρήκε, της συμπεριφέρθηκε πολύ ταπεινωτικά και της ζήτησε να φέρει σε πέρας μια σειρά από "άθλους", ελπίζοντας ότι η Ψυχή θα εγκαταλείψει. Η Ψυχή με αναπάντεχη βοήθεια ολοκλήρωνε έναν έναν όλους τους άθλους, αλλά η Αφροδίτη ποτέ δεν ήταν ικανοποιημένη. Της ζήτησε να κατέβει ακόμη και στον Κάτω Κόσμο. Σε αυτή την τελευταία δοκιμασία η Ψυχή, ανοίγοντας ένα κουτί που της είχε δώσει η Περσεφόνη, έπεσε σε βαθύ ύπνο. 

Στο μεταξύ, ο Έρωτας θεραπευμένος από το τραύμα του, αλλά ... ερωτευμένος με την Ψυχή, έτρεξε αμέσως στην αγαπημένη του, την ξύπνησε και τη βοήθησε να ξεπεράσει και την τελευταία δοκιμασία. Αμέσως μετά ζήτησε τη βοήθεια του Δία, ώστε να αποδεχτεί η μητέρα του και οι άλλοι θεοί και οι θεές τον γάμο του με την Ψυχή. Ο Δίας δέχτηκε και μάλιστα αποφάσισε να κάνει την Ψυχή θεότητα. Έτσι, ο Έρωτας και η Ψυχή, θεοί και οι δύο, απέκτησαν έναν γιο και έζησαν ευτυχισμένοι στον Όλυμπο.

Τους συμβολισμούς του μύθου τους αφήνουμε σε εσάς να τους αποκωδικοποιήσετε... 

         

Antonio Canova, Ψυχή και Έρωτας, 1793, Λούβρο

[πηγή: Wikimedia Commons]