Αντίσταση ή Μαζοποίηση

Στην  ταινία "Fahrenheit 451" παρακολουθούμε ότι οι άνθρωποι λειτουργούν ως μάζα και απορρίπτουν ως παρανόμους αυτούς που αγωνίζονται να διατηρήσουν τον πολιτισμό ζωντανό και να σώσουν κυρίως τα βιβλία τα οποία το καθεστώς καταστρέφει ως επικίνδυνα.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, όταν οι κοινωνίες λειτουργούν ως μάζα εξαφανίζεται η ατομική συνείδηση και δεν προβάλλεται η ατομικότητα του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Αυτό συνεπάγεται ότι ο άνθρωπος ακολουθεί τις αντιλήψεις και τις απόψεις του πλήθους και κατά κάποιο τρόπο υποτάσσεται και αφιερώνεται σε αυτό ολοκληρωτικά. 
Αν το συσχετίσουμε με την ταινία μας αυτό το συμπέρασμα παρατηρούμε ότι υπάρχει μία σύνδεση μεταξύ τους. Αυτό μπορούμε να το τεκμηριώσουμε με το γεγονός ότι τα πολιτικά όργανα της κυβέρνησης έχουν δώσει εντολή στις υπηρεσίες να καίνε και να καταστρέφουν τα βιβλία με αποτέλεσμα όσοι προσπαθούν να διατηρήσουν τον πολιτισμό ενεργό να καταδίδονται από αυτούς που ακολουθούν το πολιτικό πρότυπο των ανωτέρων τους. Επομένως, οι άνθρωποι προβαίνουν σε ενέργειες που αναμφίβολα δεν θα έπρατταν μόνοι τους και γίνονται ομοϊδεάτες με αυτούς που προσπαθούν να καταστρέψουν τα βιβλία, που είναι πηγή μόρφωσης, καλλιέργειας του πνεύματος, διεύρυνσης της σκέψης και κυρίως διατήρησης του πολιτισμού. 
Ο φιλόσοφος Τζον Στιούαρτ Μιλ με πολύ εύγλωττο τρόπο επισημαίνει: «Ο μόνος σκοπός που δικαιολογεί την ατομική ή συλλογική παρέμβαση της ανθρωπότητας στην ελευθερία δράσης οποιουδήποτε μέλους της, είναι η αυτοπροστασία. Ότι ο μόνος σκοπός, για τον οποίο μπορεί να ασκηθεί δικαιολογημένα βία έναντι οποιουδήποτε ατόμου πολιτισμένης κοινωνίας, είναι το να αποτραπεί η βλάβη σε άλλους. Το δικό του καλό (το ατομικό καλό), φυσικό η ηθικό, δεν μπορεί να διασφαλιστεί. Κανείς δεν υποχρεώνεται να ενεργεί ή να απέχει επειδή θα ήταν καλύτερο για αυτόν, η γιατί θα τον κάνει πιο ευτυχισμένο ακόμη και αν αυτό που κάνει, κατά τη γνώμη των άλλων, θα ήταν σοφό ή και ορθό... Το μόνο μέρος της συμπεριφοράς του ατόμου, για το οποίο έχει λόγο η κοινωνία, είναι αυτό που αφορά τους άλλους. Στο κομμάτι που αφορά αποκλειστικά το άτομο, η ανεξαρτησία του είναι απόλυτη. Το άτομο έχει πλήρη κυριαρχία επάνω του, στο σώμα και στη σκέψη του». Στη δική μας περίπτωση, το υποτιθέμενο πρόβλημα αυτοπροστασίας δεν υφίσταται. Το άτομο θυσιάζεται για την εξουσία ενός ανελεύθερου καθεστώτος, η ζωή του δεν έχει καμία αξία μπροστά σε αυτή τη σκοπιμότητα. 
«Για όσο καιρό η ωφέλεια που κυριαρχεί στις ηθικές αξιολογικές κρίσεις είναι αποκλειστικά η ωφέλεια για την αγέλη, για όσο καιρό το βλέμμα είναι στραμμένο αποκλειστικά στη διατήρηση της κοινότητας και το ανήθικο εντοπίζεται ακριβώς και αποκλειστικά σε ό,τι μοιάζει να βάζει σε κίνδυνο την ύπαρξη της κοινότητας: για όσο καιρό συμβαίνουν αυτά, δεν μπορεί να υπάρχει ηθική της αγάπης για τον πλησίον» σύμφωνα με τον φιλόσοφο Φρίντριχ Νίτσε. Όμως, όπως πολύ σωστά είπε και πάλι ο Νίτσε, η κατάκτηση της ελευθερίας προϋποθέτει υπευθυνότητα και αυτοθυσία: «Γιατί, τι είναι ελευθερία; Είναι το να έχεις τη θέληση να αναλάβεις την ευθύνη για τον εαυτό σου. Το να διατηρείς την απόσταση που μας χωρίζει τον ένα από τον άλλο. Το να γίνεις πιο αδιάφορος απέναντι στον κόπο, τη δυσκολία, τη στέρηση, ακόμα και την ίδια τη ζωή. Το να είσαι έτοιμος να θυσιάσεις για την υπόθεσή σου ανθρώπους, δίχως να εξαιρείσαι ούτε εσύ ο ίδιος». Οι άνθρωποι που άκριτα και τυφλά ακολουθούν χωρίς να σκέφτονται είναι ανελεύθεροι και όχι μόνο δεν θυσιάζουν τον εαυτό τους για την ελευθερία, αλλά αδιαφορούν και για όσους το κάνουν. Πλανώνται είτε από άγνοια είτε επειδή το επέλεξαν και αυτή η πλάνη, σύμφωνα με τον φιλόσοφο, είναι ανανδρία.
   

Κασσάνδρα Γκόγκογλου
Τσαμπίκος-Αντώνης Κόλκος
Βασιλική-Χριστίνα Κόλκου 

Γιάννης Γαΐτης, Αυτοκινητόδρομος, 1976
 "Road, 1976. Yannis Gaitis (1923-1984)" by Tilemahos Efthimiadis is licensed under CC BY-NC-ND 2.0

Φρίντριχ Νίτσε, 1844-1900

Τζον Στιούαρτ Μιλ, 1806-1873 

[πηγή: Wikimedia Commons]